Kumpulan Contoh - Contoh Sekar Agung ( Kekawin atau Wirama ) - Puisi Bali Purwa
Sekar Agung disebut juga kekawin atau wirama. Bangunnya diikat oleh Guru lagu. Guru berarti berat atau panjang dan lagu berarti pendek atau ringan. Bentuk atau jenis Sekar Agung sangat banyak. Bahasanya menggunakan bahasa jawa kuno atau bahasa pabencangah. Isinya mengandung nilai-nilai kerohanian dan mengandung filsafat kehidupan yang sangat tinggi.
Sekar Agung inggih punika tembang sane nganggen wirama nganutin guru lagu ring apada lingsa. Sekar Agung kaparinama Kakawin. Gunan ipun ri kalaning masuka duka ring banjar utawi ring pawayangan saren payadnyan.
Kumpulan Contoh - Contoh Sekar Agung ( Kekawin atau Wirama ) :
Wirama Tobaka :
- Sasi wimba haneng ghata mesi banu
Ndan-asing suci nirmala mesi wulan
Iwa mangkana rakwa kiteng kadadin
Ring-angambeki yoga kiteng sakala.
Wirama Sronca :
- Hana sira ratu dibya rengon
Prasasta ring rat musuh nira pranata
Jaya pandita ring aji kabeh
Sang dasaratha nama tamoli
- Sira ta tri Wikrama pita
Pinaka bapa bhatara Wisnu mangjanma
Inaka nikang bhuwana kabeh
Ya ta donira nimitaning janma
Artin nyane :
Ida wantah ajin Sang Hyang Tri Wikrama
Kanggen aji rikala sang Hyang Hari manumadi
Jaga ngerahayuang jagate sami
Sapunika tatujon Ida mawinan manresti
- Gunamantra Sang Dasaratha
Wruh sira ring Veda bhakti ring Dewa
Tar malupeng pitra puja
Masih ta sireng swagotra kabeh
Artin nyane :
Lewihing guna Ida Sang Dasaratha
Wikan Ida ring Veda bhakti ring Dewa
Tan lali Ida ngastawa Sang Hyang Pitara
Sweca Ida ring sameton Idane sami
Wirama Wangsastha/Swandewi :
- Prihen temen dharma dhumaranang sarat
Saraga sang sadhu sireka tutana
Tan-artha tan kama pidonya tan yasa
Ya sakti sang sajjana dharma raksaka.
Wirama Merdukomala :
- Ong sembahninganatha tinghalana de tri loka sarana
Wahyadhyatmika sembahing hulun ijongta tanhana waneh
Sang Iwir agni sakeng tahen kadi minak sakeng dadhi kita
Sang saksat metu yan hana wwang ngamuter tutur pinahayu
Artin nyane :
Ratu Sang Hyang Maha suci, pangabhaktin titian inista suryaning ugi, santukan wantah paduka Bhatara kantin jagat tigane
Sekala nikala pangabhaktin titian ring paduka Bhatara tan wenten tiyos
Paduka Bhatara kadi geni mijil sakeng taru sane letuh, kadi minyak mijil saking santene
Paduka Bhatara nyalantara medal yening wenten anak ngincepang tutur kabecikan pisan
- Wyapiwyapaka sarining purama tatwa durlabha kita
Icchan tangha tan hana ganalalit lawan hala hayu
Utpatti sthitti linaning dadi kita ta karana nika
Sang sangkan paraning srat sakala niskalatmaka kita
Artin nyane :
Nyusup ring sahaning sarwa bhawa meraga sariningtattwane sane mahuttama, sane sengka pikolihang paduka Bhatara
Saking pani ah paduka Bhatara punika, sane wenten sane tan wenten, sane ageng sane alit, miwah kawon becike punika
Lekad hidup matinnya sang numadi, paduka Bhatara ugi maka lantaran ipun
Paduka Bhatar meraga sangkan paraning jagate sami, sekala niskala paragayan paduka Bhatara
Wirama Rajani/Mandamalon :
- Artha ripejah nikang Tri Sira sighra hulunya tiba
Dadi ta maso masenghit ikanang kara Dhusana weh
Saha bala manglayang kadi tamegha katon ahireng
Karatala kadga cakra winawanya ya tulya kilat
Artin nyane :
Risampune padem I Trisirah gelis tenggek ipun ulun
Dados nyagjag nguwales ipun sang Kara miwah sang Dusana
Rawuhing prajurit ngindang waluya gulem kanten ipun selem
Pedang, keris, cakra baktan ipun punika saksat tatit
- Hana mamanah waneh kadi ta bajra panahnya bisa
Talinipanahnya rodra kumupak kaharan gelapa
Raghu suta bayu bajra ya padhani panah nirabap
Yata kumenekanang kala tiba sahananya pejah
Artin nyane :
Wenten malih niwakang panah tan bina kilat panah ipun maupas
Talin panah ipun kabinawa ngrebek tan pedah suaran kilat
Panah Ida Sang Rama walua bayu bajra akeh pisan
Punika sane ngenen I Raksasa ulung sakatah ipun padem
Wirama Sikarini :
- Kunang sang wwang nissreyasa sira tatan siddhiringulah
Nda tan puja tan yoga rinegepira nisbhawa sada
Luput sangkeng bhawa karma pati hurip tan panga-wara
Apan saksat sangkan paranika sira cintya bhawana
Artin nyane :
Anake sane ngemanggehang nirasraya tusing sidha sajeroning laksana
Nenten ja puja nenten ja yoga ane ening, sakewenten ida setata ngamanggehang kadyatmikan
Luput sakeng palinder suka duhka, mati hidupe tusing ja ngaduk-aduk
Dwaning satmaka pasuk wetu ida, Ida sampun paragayan Acintya bhawana
- Sireka drwaya jnana tiga huriping bhumi sahana
Bangun phalweng wwai tan milu banu sireng duhka suka ren
Guna neka lit tan lega maseki nglwabhuta temen
Ageng tan mopek manjingi ngahetika suksma sumilib
Artin nyane :
Ida punika sane madrebe jnyana tiga, hurip gumine makejang
Waluya jukung di toyane, nenten milu teken pajalan toyane sane pinaka suka duhka
Pigunan idane alit, sakewanten nenten goloh macelep (ngeranjing) ring genahe sane linggah, ngagawokin
Ageng sakewanten nenten kelet macelep (ngeranjing) ring genah sane cupek (alit), dahat suksma tur singid
Wirama Sardula Wikridhita :
- Ambek sang paramartha pandita huwus limpad sakeng sunyata
Tan sangkeng wisaya prayojananira lwir sanggraheng lokika
Siddhaning yasa wiryya dinira sukaning rat kininkin nira
Santosaheletan kelir sira sakeng Sang Hyang Jagat karana
Artin nyane :
Pakayunan ida sang wicaksana sane sampun mikolihang kaparamarthan, sampun langkung saking sunyata
Boya sangkaning wisaya tatujon ida kadi sane sampun ketah sajeroning desa pakraman
Kasiddhan yasa miwah kapurusanne saratang ida, miwah karahajengan jagate sane bobot utsahayang ida
Degdeg kahyun ida yadiastun mabelat kelir saking Sang Hyang Siwa
- Um putrangku Bhatara Buddha kinabhaktyanta pramaneng hulun
Swastyastu prabu dharma murti ngusirenta ngraksa dharma sthiti
Apan byakta hilang geleh-geleh ikang ratyankite kandhiri
Panglinggan ri wijita nguni magawe tusta pramaneng jagat
Artin nyane:
Uduh cening putran aji, Pangawataran Sang Hyang Buddha, sane patut bhaktinin, satmaka iwan ajine
Dumadak rahajeg cening jumeneng prabhu, utsahayang paragayan dharmane muwah ngeraksa dharmane apang ajeg
Wireh pastika lakar hilang pakeweh gumine, yan idewa suba nyeneg agung
Pinaka bukti dugas embas ceninge imalu, ngawe suka salwir ane maurip digumine