Kumpulan Contoh - Contoh Sekar Madya - Puisi Bali Purwa

Kumpulan Contoh - Contoh Sekar Madya ( Puisi Bali Purwa ).png

Sekar Madya inggih ipun tembang sane susunan ipune pateh sekadi Sekar Alit, masusun antuk makudang-kudang carik sane apada lingsa. Basa sane mangge basa Jawa Tengahan utawi Kawi-Jawa. Gunan ipun anggena maliang-liang miwah mayadnya. Umpami Kidung Waseng, Wargasari, Alis-alis Ijo, Magatruh, Gambuh, Malat, Adri, Rerepen.

Sekar Madya adalah nyanyian atau lagu-lagu yang berisikan puji-pujian terhadap Ida Sang Hyang Widhi Wasa. Yang termasuk Sekar Madya adalah kidung. Kidung adalah nyanyian suci yang dilagukan pada waktu upacara keagamaan. Kidung biasanya dilagukan bersama-sama. Sayair kidung merupakan susunan kata-kata dan kalimat yang indah. Syair itu dilantunkan dengan lagu yang merdu dan suara yang baik sehingga menampilkan karya seni yang bermutu. 

Nyanyian suci yang hikmat dapat menghantarkan fikiran dan hati kita sujud bhakti kehadapan Sang Hyang Widhi. Kidung biasaya dilantunkan pada upacara keagamaan yaitu Panca Yadnya. Masing-masing upacara Yadnya memiliki jenis kidung yang berbeda-beda. Kidung juaga dapat dibedakan menjadi 5 macam seperti:

  1. Kidung Dewa Yadnya adalah Kidung yang liriknya mengandung unsur-unsur  pemujaan ,puji-pujian kepada Ida Sang Hyang Widhi, dilantunkan dengan perlahan-lahan dan penuh kekhusyukkan.
  2. Kidung Bhuta Yadnya adalah kidung yang digunakan untuk mengiringi dan menghaturkan upacara Bhuta Yadnya. Kidung ini dipercaya mampu mengundang kekuatan bhuta (kekuatan alam) kemudian melakukan pengaturan ulang (reposisi) sebagai bentuk harmonisasi kekuatan alam agar memberikan kekuatan positif kembali pada tatanan hidup manusia. Kidung Bhuta Yadnya memiliki kekhasan, alunan kidungnya sangat dinamis, dengan tatanan tangga nada yang indah.
  3. Kidung Manusa Yadnya adalah kidung yang dipakai mengiringi upacara Manusa Yadnya untuk tujuan agar kehidupan umat manusia dapat berjalan baik, damai dan berbahagia, termasuk juga nilai-nilai kehidupan dan prinsip-prinsip kehidupan..
  4. Kidung Pitra Yadnya adalah kidung yang biasanya digunakan untuk mengiringi upacara kematian yang berisi doa-doa untuk mendoakan Sang Atma agar menuju pada alam kelepasan.
  5. Kidung Rsi Yadnya adalah kidung yang menggambarkan kesucian, ajaran ke-Tuhan-an, ajaran kelepasan dan menggambarkan swadharma seorang Orang Suci. Kidung Rsi Yadnya membangun suasana agung, berwibawa dan suasana kekhusyukan.
Kumpulan Contoh - Contoh Sekar Madya :

1. Kidung Dewa Yadnya :

  • Ida ratu saking luhur

Kawula nunas lugrane

Mangda sampun titian tandruh

Mengayat betara mangkin

Titiang ngaturang pejati

Canang suci lan daksina

Sarwa sampun puput

Pratingkahing saji.

 

  • Asep menyan majegau

Candana nuhur dewane

Mangda ida gelis turun

Mijil saking luring langit

Sampun medabdaban sami

Maring giri meru reko

Ancangan sadulur

Sami pada ngiring.

 

Kawitan Wargasari :
  • Purwakaning angripta rum
Ning wana ukir

Kahadang labuh

Kartika panedenging sari

Angayon tangguli ketur

Angring-ring jangga mure.

  • Sukaniya arja winangun winarna sari
Sampuni riris samahura ingoling tangi

Rumruming puspa pryaka

Munggwing srenggangning rejeng. 


2. Kidung Butha Yadnya :
  • Kidung pangundang ring butha
Basa lumbrah pupuh jerum

Butha asih widhi asung

Caru presajine reko

Genep saha upacara

Manut warna lawan ungguh

Sekul iwak pada bina

Olah-olahan sadulur.


  • Pangideran panguripan
Kangin panca putih mulus

Kelod siya barak mungguh

Kawuh kuning pitu enggon

Kaja selem hurip patpat

Manca warna tengah brumbun

Akutus panguripannya

Babutane manut ungguh.

 

  • Tangeh anamun turida

Salimur tan kasalimur

Pakerti abayeng dangu

Tumuwuh anadi wong

Rasa tan kadi ageman

Marmanira misreng kidung

Tan anutin pupuh basa

Pina ewa de sang wiku 

 

3. Kidung Manusa Yadnya :

Kawitan Tantri

  • Wuwusan bhupati

Ring petali nagantun

Wirya siniwi

Kajrehin sang para ratu

Salwaning jambu warsadi

Presama tur kembang tawon.


  • Tuhu tan kenengapi

Pratapa sang prabu

Kesyanirutyen sajnyari

Wyakti yan ari wisnu

Nityangde ulaping ari

Sridara patra sang katong. 

 

  • Wetning raja wibhawa

Mas mani penuh,

Makinda yutaning bahudanda

Cri Narendra Cri Singhapati,

Hujaring Mpu Bhagawanta,

Ridenira pancanana,

Bratang kapancasyan,

Hatur Hyang Dharma

Nurageng bhuh.

 

  • Kading kreta yuga

Swapurneng nagantun,

Kakwehan sang yati,

Sampun sama jayendrya,

Weda tatwa wit,

Kantinen de Cri Narendra,

Nityasa ngruci tutur,

Tan karaseng wiku hapunggung,

Wyara brantajnya jugul. 

 

  • Asahur sembah sira panji

Sama lungguhing patani

Danta nawun mahisa

Wangkawa kinen angambil gunting

 

Pupuh Demung Sawit :

  • Tuhwatut bhiseka Nrapati, 

Cri Ecwarya dala

Dala Kusuma patrang lung

Ecwarya raja laksmi

Sang kula hamenuhi rajya

Kwehing bala diwarga 

Mukya sira Kryan Patih

Sang Niti Bandecwarya patrarum. 

 

  • Nityaca angulih ulih amrih

Sutrepting nagara

Lan sang para dimantrya

Tuhu widagda nglus bhumi

Susandi tinut rasaning aji

Kutara manawa mwang sastra

Sarodreti matangyan

Tan hanang baya kewuh.

 

  • Pirang warsa Cri Nrapati Cwaryadala,

tustangering sana kalang diwa rahayu,

Cri Narapati Lagya gugulingan ring taman,

Ring yaCa ngurddha hangunggul,

Yaya micreng tawang,

Tinumpyatak inukir,

Kamala kinanda kanda,

Langu hinupacareng santun.

 

  • Mangemiyat kalangen ikang nagara,

Ticoba awiyar Indra Bhawana nurun,

Kweh tang pakwana titip,

Pada kabhinawa,

Dening sarwendah linuhung

Liwar sukanikang wong,

hanamtami kaapti,

harumpukan sari sama

angrangsuk bhusananeka marum. 

 

  • Sakuwu kuwu mangkin suka,

Ramya mahotsawa,

Munyang tabe tabehan

Sinamening gending curing,

linawu wina kinidungan

Swapitaning ratna wadhu,

Lagya nawung rasmi, Sinang

yoga dening yayah indung.

 

  • Hentryarsa Cri Bhupati Mulat,

Wilacanikang wwang,

Sajalwistyarsa handulur,

Kadangnya nawung ragi,

Ramya sopacara langu,

Tut marga amijamijah,

Wruh Cri Maha Bhupati,

Nora suka madani sinawung. 

 

  • Tan koningeng ratri henjing

Cri Narendra wus ira asnana,

Mentas asalin kampuh petak

Halus botlor acri,

Tekaning sabuk waja bresih

Panwahwa susur,

Lumekas amuja,

Munggwing maharidanti,

Ryagraning wukir-wukiran,

kinusa ring wekuntang dekung. 

 

  • Wruh sireng tatwa samadhin

Deha cudha, sanustana

Sanghyang Sopakaranya

Huwus, nangarasmerti

Tumuli mijil Cri Narendra,

Sampun angrangsuk kaprabun,

Hadikara abhra sumunu urnabhugaƧri,

Tuhu sang Cri Haridara,

Penuh tang mas manikeng bapuh. 

 

4. Kidung Pitra Yadnya :  

  • Mamwit narendratmaja

Ring tapowana manganjali

Ryyagraningindra Parwata 

Tan wismreti sangka nikang

Hayun teka

Swabhawa sang sajjanarakwa

Mangkana.

 

Pupuh Aji Kembang : 

  • Ring purwa tunjunge putih  

Hyang iswara dewataniya

Ring papusuh genah hira

Alinggih sira kalihan

Pantes ta kembange petak

Ring tembe lamun dumadi

Suka sugih tur rahayu

Dana punia stiti bakti

 

5. Kidung Rsi Yadnya : 

  • Aswa memurihang bukti

Away gila pamyakteng suci

Campur samya jnanaputusing

Sarwa budhi yan ring Siwa

Suda sri danta padan ipune

Ringring ayu pantan rwa

Sang hredi tri aksara 

Temah ongkara tri kona

Ri wekasing tuduh